วันอาทิตย์ที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2559

3. สารเคมีอันตรายและการจัดการ


3.1 สารเคมีอันตราย (chemical hazard)
            อันตรายที่เกิดจากสารเคมี  อาจเกิดจากการติดไฟ หรือเกิดระเบิดของสารที่ไวต่อปฏิกิริยา
            3.1.1 สารไวไฟ

            การติดไฟต้องมีองค์ประกอบ ส่วน คือ เชื้อเพลิง ออกซิเจน และความร้อน การเกิดเพลิงไหม้เกิดได้จากเชื้อเพลิงได้รับความร้อนจนอยู่ในรูปไอระเหย  เมื่อมีออกซิเจนที่ปนอยู่ในอากาศก็ทำให้เกิดการลุกไหม้ขึ้น
            ลักษณะการลุกติดไฟของสารเคมี
ก.     จุดวาบไฟ (flash point) คืออุณหภูมิต่ำสุดที่จะก่อให้เกิดการติดไฟในอากาศได้  โดยเกิดลักษณะวาบไฟ แต่จะไม่เผาไหม้ต่อ
ข.     จุดติดไฟ (fire  point) คืออุณหภูมิที่ทำให้สารเกิดการระเหยกลายเป็นไอ  และไอของสารเกิดการเผาไหม้เมื่อมีการจุดติดไฟโดยทั่วไป fire  point จะสูงกว่า  flash  point
ค.     อุณหภูมิจุดติดไฟเอง (auto-ignition temperature) เป็นอุณหภูมิต่ำสุดที่เกิดการเผาไหม้ได้เอง  โดยการจุดติดไฟเอง ซึ่งขึ้นอยู่กับความเข้มข้นของไอสาร
ความเข้มข้นต่ำสุดที่ทำให้สารเกิดการจุดติดไฟได้เรียกว่า  lower flammable limit (LFL)
และความเข้มข้นสูงสุดที่ทำให้สารเกิดการจุดติดไฟได้เรียกว่า  upper flammable limit (UFL)
ตาราง 3.1 แสดงช่วงไวไฟ (flammability range) สำหรับของเหลวไวไฟบางชนิด
            ตาราง 3.2 แสดงการแบ่งกลุ่มของสารไวไฟและของเหลวที่เผาไหม้ได้ โดย NFPA
            (national fire protection association)
ง.      การเกิดออกซิเดชันเอง (Autooxidation) เป็นการเกิดออกซิเดชัน ได้เองอย่างช้าๆ พร้อมกับคายความร้อน ซึ่งอาจนำไปสู่การจุดติดไฟได้เอง เช่น สารประกอบลิเทียมอินทรีย์ (organic lithium) ไซเลน (silane) ฟอสฟิน (phsphine) เป็นต้น

                 ข. สารระเบิด (Explosive)
                  ฝุ่นละอองของสารเคมีบางชนิดเมื่อมีปริมาณออกซิเจนที่เหมาะสม สามารถเกิดการระเบิดได้ ตัวอย่างสารระเบิดได้ เช่น ผงอะลูมิเนียม แมกนีเซียม สังกะสี เซอร์โคเนียม แอมโมเนียมไนเทรท สารกลุ่มเอไซด์ (azide) สารเปอร์คลอเรท (perchlorate) คลอเรท (chlorate) สารเปอร์ออกไซด์ (peroxide) เช่น NaO2,H2O2กรดพิคริก (picric acid) สารพิเครท (picrate) และไตรไนโทรไลลอีน (trinitrotoluene, TNT) ซึ่งใช้ในการทำระเบิดทางทหาร เป็นต้น

              ข้อควรระวังคือ ไม้ใช้ หรือเก็บสารในปริมาณมาก ไม่ใช้กับช้อนโลหะ
                  ค. สารที่เข้ากันไม่ได้ (Incompatible)
                    สารที่เมื่อผสมกันจะเกิดอันตราย อันตรายที่เป็นผลมาจากการปฏิกิริยาการคายพลังงานความร้อนจำนวนมากออกมา หรือผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้นเป็นพิษ เป็นสารไวไฟ    
                  ตัวอย่างสารที่ผสมกันแล้วเกิดปฏิกิริยารุนแรง หรือระเบิด เช่น โซเดียมรวมกับน้ำสารเปอร์ออกไซด์ผสมกับแอลกอฮอล์ โบรมีนผสมกับแอมโมเนีย


                  สารทำปฏิกิริยากันแล้วเกิดระเบิด เช่น แคลเซียมไดซัลไฟด์ ผสมกับสารเอไซด์(CS2 + Azide) ไอโดรเจนซัลไฟด์ผสมกับกรดไนทริก (H2S + HNO3) กำมะถันผสมกับสังกะสี (S + Zn) เป็นต้น

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น